Bakıda  HİV viruslu xəstələr niyə əməliyyat olunmur? —   Tanınmış həkimlərin “yox” cavabının məsuliyyəti   (ARAŞDIRMA)

Oxu24.com cəmiyyət üçün əhəmiyyət kəsb edən problemlərin işıqlandırılmasını davam etdirir. 

Ötən yazımızda İİV (HİV-QİÇS) virusunun cəmiyyət,insanlar üçün necə təhlükəli bir bəla olması barədə  Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzinin direktor müavini Günəş Cəfərova ilə müsahibəni təqdim etdikdən sonra çoxsaylı müraciətlər aldıq. Sözügedən müraciətləri nəzərə alaraq İİV (HİV-QİÇS) virusuna yoluxmuş şəxslərin qarşılaşdığı ən böyük problemi araşdırdıq. Bu,İİV-ə yoluxmuş şəxslərin cərrahi  əməliyyat zamanı qarşılaşdıqları problemlə bağlıdır.

Anonim olaraq saytımıza müraciət edən N.M-a bildirib ki, səhəttində yaranan problemlə bağlı əməliyyat keçirmək istəsə də,Azərbaycanda həkim tapa bilməyib. Getdiyi bütün xəstəxanalar və həkimlər “səndə HİV virusu var,səni əməliyyat edə bilmərik”,-deyərək onu qapıdan geri qaytarıb.

Azərbaycanda əməliyyat oluna bilmədiyini görən qadın kredit götürərək Türkiyənin Ankara şəhərində yerləşən klinikaların birinə üz tutub.Bu kiçik əməliyyat ona həm maddi,həm də mənəvi zərbə vurub.

Araşdırmalarımız  zamanı məlum oldu ki, Azərbaycanda İİV virusuna yoluxmuş şəxsin hər hansı bir cərrahi əməliyyat keçirməsi həqiqətən də  müşkülə çevrilib. Bir sözlə İİV viruslu xəstə təcili əməliyyat zərurəti ilə qarşılaşarsa,demək olar ki, köməksiz vəziyyətdə qalmalı olur. Araşdırmalar zamanı məlum oldu ki, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən xəstəxanaların  və  cərrahların  böyük  qismi qanında İİV (QİÇS) virusu olan xəstələri əməliyyata götürməkdən imtina edirlər. 

Bəs,belə olan halda bu virusu bədənində daşımağa məcbur olan xəstə nə etməlidir?

İİV viruslu xəstə harada və necə əməliyyat olunmalıdır?Bu suala cavab tapmaq məqsədi ilə araşdırmaya başladıq.

İlk olaraq ölkədə üzdə olan cərrahlara müraciət etdik.Qanında HİV virusu aşkarlanan xəstəni əməliyyat edirsinizmi müraciətimizə demək olar ki, bütün həkimlər və xəstəxanalar “yox” cavabını verdi.

Müraciət etdiyimiz  Plastik cərrah Dilqəm Məhərrəmovun köməkçisi “biz belə xəstələri qəbul etmirik”, cavabını verdi.

Cərrah-oftolmoloq Cahid Şahbazova da müraciətimiz eyni cavabla nəticələndi.

Plastik,Rekonstruktiv və Estetik Cərrah Mircəfər Seyidov da HİV-li xəstələrdən imtina edənlər siyahısındadır.

Növbəti müraciət etdiyimiz cərrah  Nəzmin Musayeva  bildirib ki, onun təcrübəsində HİV-li xəstələrin əməliyyatı olub.

Siyahını istənilən qədər uzada da bilərik.Sadəcə buna gərək yoxdur. Görünən odur ki, ölkədə HİV virusu olan xəstənin başına bir iş gələrsə,onu əməliyyat etməyə həkim tapmaq mümkün olmayacaq.

Bu,həmin xəstələr,onların yaxınları və ailə üzvləri üçün böyük bəla deyilmi?Mövzunu davam etdirib,rəsmi şəxslərin də mövqeyini öyrəndik.

Millət vəkili problemə münasibət bildirdi...

Həmçinin oxuyun

“Artıq mən olmayacaqdım...” - Prezidentdən həssas çıxış 

ŞOK! İki  dost bərbər ölü tapıldı 

Bakının məşhur qəsəbəsi plana düşdü: SÖKÜLÜR 

Qod Nisanov təcili Moskvaya döndü - FOOD CİTY-DƏ nə baş verir?  

Milli Məclisin Səhiyyə komitəsi sədrinin müavini,millət vəkili, t.e.d. ürək-damar cərrahı Rəşad Mahmudov qeyd olunan problemlə bağlı Oxu24.com saytına açıqlama verib.

“Bəli, əfsuslar olsun ki, ölkəmizdə  belə vəziyyətlə qarşılaşmaq halları var. Xüsusi ilə tibbi xidmətlərdən imtina edən həkimlər,cərrahlar,xəstəxanalar reallıqları ölkəmizdə var. Onlar müxtəlif bəhanələrlə İİV virusu olan xəstələri əməliyyat etməkdən imtina edirlər. Bu,ilk növbədə qeyri-peşəkar və qanunsuz davranışdır. Bildirmək istəyirəm ki, ölkəmizdə  İİV-lə yaşayan  xəstələrin hüququları qanunla qorunur. Onların tibbi xidmətlərdən istifadəsi qətiyyən məhdudlaşdırıla bilməz.Əgər,qanında İİV virusu aşkarlanan şəxsin əməliyyatından imtina edilirsə,bu,ciddi qanun pozuntusudur. İkincisi,bir həkim kimi deyə bilərəm ki, tibbi normal şəkildə  inkişaf  etmiş  ölkələrdə  İİV virusu olan şəxslərin əməliyyat olunmasında heç bir əngəl yoxdur.Sadəcə  həmin virusun aktivlik dərəcəsinə görə,xüsusi qorunma mexanizmi protokolları var. Həmin protokol tətbiq olnarsa,heç bir problem yaşanmır”,-deyə Rəşad Mahmudov bildirib.

Həkim HİV-li xəstəni əməliyyat etdiyini də açıqlayıb.Amma...

“Bildirmək istəyirəm ki,yaxın keçmişdə fəaliyyət göstərdiyimiz Mərkəzi  Gömrük Hospitalında da belə bir halnan rastlaşmışdıq. Ölkədə infeksionistlərin və bir çox cərrahiyə bloklarında işləyən insanların bu hadisələrə qarşı nə qədər müqavimətli olduğunun şahidi olduq. Amma buna baxmayaraq  klinik protokollara uyğun bir şəkildə ən  mürəkkəb  əməliyyat, açıq ürək əməliyyatı  bu xəstə üzərində uğurla tamamlandı. Nə özü üçün, nə də ətrafda heç bir təhlükə yaratmadıq. 

Ona görə də bildirmək istəyirəm ki,əminik ki, bu  mövzuda  ölkəmizdə səhiyyə  işçilərinin  və  eləcə  də tibb müəssisələrinin bu xəstələrə qarşı olan münasibətində  maarifləndirməni artıraraq biz gələcəkdə bu sistemin daha sağlam bir şəkildə işini görməsi üçün imkan yarada bilərik. Ayrıca da,onu da demək istəyirəm ki,belə bir hadisələr olduğu zamanda da,mütləq bir şəkildə  həmin şəxslər Səhiyyə Nazirliyinə və aidiyyatı üzrə məhkəməyə  müraciət edə bilərlər”,-deyə millət vəkili  qeyd edir.

Oxu24.com məsələnin hüquqi tərəfinə də nəzər salıb. HİV-li xəstələri yarıyolda qoyan,köməksiz buraxan cərrahları nə gözləyir?Onlar həbs oluna bilərmi?

Mövzu ilə bağlı Oxu24.com-a  danışan vəkil Sadiq Əfəndiyev bildirib ki, HİV daşıyıcısı olan şəxslərə tibbi yardımın göstərilməsindən imtina etmək qanunsuzdur və bu hərəkətlər xəstənin sağlamlığına vurulmuş zərərin dərəcəsindən asılı olaraq inzibati və cinayət məsuliyyətinə səbəb ola bilər.

“Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 41-ci maddəsinə görə hər kəsin sağlamlığını qorumaq və tibbi yardım almaq hüququ vardır. Bu konstitusion hüquq istisnasız olaraq hər kəsə aid olduğundan, HİV daşıyıcısı olan xəstələrə də aiddir. 

Bununla yanaşı nəzərə alınmalıdır ki, tibb işçiləri HİV – lə yoluxmanın yuxarı risk qrupuna aiddir. Xüsusilə cərahiyyə əməliyyatlarını həyata keçirən həkim cərrahların yoluxma riski daha yuxarıdır. Bu səbəbdən də bəzən həkim cərrahlar yoluxmadan ehtiyat etdikləri üçün həmin xəstələrin cərrahi əməliyyatından imtina edirlər. 

Hesab edirəm ki, sadəcə cəza təhdidinin və müəyyən normativ qaydaların mövcudluğu məsələnin effektiv həlli üçün kifayət etmir. Əlbəttə ki, HİV daşıyıcısı ilə təmasda olan həkim və digər tibb işçiləri qoruyucu vasitələrlə özlərinin maksimum qorunmasını təmin etməli, maksimum diqqətli və ehtiyatlı olmalı, tibbi yardım başa çatdıqdan sonra istifadə etdikləri tibbi alətlərin sterilizasiyası və s. bu kimi tədbirləri görməlidirlər.  Lakin bəzi tibbi yardım növlərinin, xüsusilə də cərrahi əməliyatların xüsusi gərginliklə həyata keçirilməsi şəraitində hansısa qorunma tədbirinin lazımi qaydada görülməməsi yaxud unudulması və s. nəticəsində tibb işçilərinin yoluxması istisna edilmir. Bir tibb işçisinin yoluxması isə ona müraciət edən HİV daşıyıcısı olmayan pasiyentlərin də sağlamlığını təhlükə altına ala və onların da HİV-ə yoluxmasına səbəb ola bilər. 

Ona görə də HİV daşıyıcısı olan şəxslərin istənilən müayinə və müalicəsinin bu sahədə ixtisaslaşdırılmış tibb müəssisəsində və ixtisaslaşdırılmış tibb işçiləri tərəfindən aparılması daha məqsədəmüvafiqdir”,-deyə vəkil bildirib.

Araşdırmadan da göründüyü kimi bu problem kifayət qədər aktual və həssas məsələ olaraq qalır.Bu məsələdə qabaqcıl ölkələrin təcrübəsindən istifadə daha məqsədəuyğun olardı. Misal üçün  qonşu Türkiyədə qanında HİV virusu aşkar olunan xəstəxələr  xüsusi ayrılmış  cərrahiyə masalarında  əməliyyat olunur.Bu həm xəstənin,həm də tibb heyətinin  sağlamlığının qorunmasına  yardım edir. Ümid edirik ki,bizdə də bu məsələ tezliklə həllini tapacaq.

Qeyd edək ki,Oxu24.com saytı bundan öncə kişilərdə və qadınlarda süd vəzi xərçəngi xəstəliyi ilə bağlı araşdırma təqdim etmişdi.Sözügedən müsahibəni linkdən oxuya bilərsiniz.

Hazırladı: Miri Məcidli (Mircəlal Məcidov)