İşdə hüquqlarımızı necə qoruyaq?  —  Hüquqşünas Ellada Bayramovanın ŞƏRHİ 

Dövlətin sabitliyini bəzən onun sərvətləri və ya resursları deyil, bir insanın iş masasının arxasında hiss etdiyi ədalət ölçür. Hər bir ölkənin gücü, əslində, onun vətəndaşının öz əməyinə, öz səslinə olan inamı ilə ölçülür. Əgər o inam zəifləyirsə, deməli, sistemin mərkəzində bir səssizlik yaranır — bu səssizlik işçinin səsidir.

Oxu24.com   bu dəfə  işçinin səsi: Əmək hüquqlarında məsuliyyət və iştirak  mövzusunu  hüquqşünas Ellada Bayramova ilə müzakirə edib.

Həmçinin oxuyun

Gecə telefona baxanlara nevroloqdan XƏBƏRDARLIQ: Bu xəstəlik yaradırmış...

İş günlərinin yeri dəyişdirildi 

DİN əməliyyat keçirib: Həbs olunan var -VİDEO

Müdafiə Nazirliyində yüksək vəzifəli hərbçi həbs olundu

Ellada  Bayramovanın sözlərinə görə,əmək hüquqları, sadəcə iş saatı və ya məzuniyyətin hesabı deyil,bu, dövlətlə vətəndaş arasında yazılmamış bir müqavilədir — etimadın, dəyərin və qarşılıqlı məsuliyyətin sənədidir. Azərbaycan Konstitusiyası hər kəsə əməyinə görə ədalətli haqq almaq, təhlükəsiz və sağlam şəraitdə işləmək hüququ verir. Bu, həm milli hüququmuzun, həm də BMT-nin və Beynəlxalq Əmək Təşkilatının qəbul etdiyi universal prinsiplərin ayrılmaz hissəsidir.

İnsan amili – hüquqi dildə vicdan səsi.

Hər bir əmək münasibəti, əslində, iki hüquqi tərəf arasında deyil, iki insan arasında yaranır. Rəsmi sənədlərdə “işəgötürən” və “işçi” kimi göstərilən anlayışların arxasında insan münasibətləri dayanır. Qanun maddəsi bu münasibəti çərçivəyə salır, amma ona ruh verən məhz vicdandır.

Əmək Məcəlləsində işçinin hüquqları açıq şəkildə təsbit olunub: əməyin ödənilməsi, istirahət hüququ, sosial sığorta təminatı və iş yerində təhlükəsizlik. Lakin bu prinsiplər yalnız kağız üzərində qalanda, işçi öz hüququnu tələb etdikdə “narazı” kimi görünürsə, o zaman dövlətin sosial balansında incə bir səs pozulur. O səsi bərpa etmək isə yalnız qanunla deyil, məsuliyyətli idarəetmə ilə mümkündür.

Məsuliyyət anlayışı çox vaxt cəza ilə eyniləşdirilir, halbuki məsuliyyət dövlətin və vətəndaşın bir-birinə olan borc hissidir. İşçi yalnız əmək müqaviləsinə əməl etməklə deyil, həm də cəmiyyətin ümumi nizamını qorumaqla məsuliyyət daşıyır. Lakin eyni zamanda, işçinin hüquqlarına hörmət etmək də dövlətin və işəgötürənin mənəvi məsuliyyətidir.

Bir çox beynəlxalq sənədlərdə — o cümlədən İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktda qeyd olunur ki, əməyin dəyəri yalnız iqtisadi kateqoriya deyil, insan ləyaqətinin göstəricisidir. İşçinin dəyərini rəqəmlə deyil, onun əməyinə göstərilən münasibətlə ölçmək lazımdır.

Mədəniyyət, təhsil, səhiyyə kimi sahələrdə çalışan insanlar bəzən cəmiyyətin ən sakit, lakin ən vacib səsləridir. Onların əməyinin hüquqi və sosial təminatı dövlətin mədəni və mənəvi səviyyəsini müəyyən edən amildir. Bu səslərin duyulması — dövlətin öz vətəndaşına nə qədər yaxın olduğunun göstəricisidir.

Hüququn ruhu yalnız sənədlərdə deyil, onun həyata keçməsində yaşar. İşçi öz hüquqlarını biləndə və onlardan istifadə edə biləndə, bu, həm cəmiyyətin maariflənməsi, həm də dövlətin yetkinliyidir. Bu baxımdan, əmək münasibətlərində iştirakçılıq prinsipi — həm sosial dialoqun, həm də dövlət idarəçiliyinin keyfiyyət göstəricisidir.

BMT-nin Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərindən biri olan “layiqli əməyin təmin edilməsi” prinsipi, yalnız iqtisadi inkişafı deyil, həm də insanın öz səsini itirmədən işləyə bilməsini hədəfləyir. Əgər işçi qorxmadan fikrini deyə, haqqını tələb edə bilirsə, bu, cəmiyyətin hüquqi immunitetidir.

Nəticə: Əmək hüququ – ədalətin səssiz tərəzisi

Hər bir dövlətin ədalət anlayışı onun işçisinə münasibətində gizlidir. İşçinin səsi — bu, sadəcə tələbin yox, dövlətin iç səsinin ifadəsidir. Əgər bu səs eşidilirsə, deməli, sistem nəfəs alır; əgər susursa, deməli, ədalət də dərin yuxudadır.

Əmək hüquqları — kağız üzərindəki maddələrdən çox, cəmiyyətin vicdan göstəricisidir. Onlara hörmət, sadəcə qanuna itaət deyil, həm də dövlətin öz vətəndaşına olan sevgi və etimadının göstəricisidir. Çünki insanı yaşadan, əslində, əməyinin dəyəri qədər, o əməyin arxasında duyduğu ədalət hissidir.

Miri Məcidli