İmanı çox olanın, həyası da çox olar

İman - möminin həyasıdır ki, Allah qorxusundan günah işlətməz və ondan çəkinər. İmam Sadiq (ə) buyurur: \"O kəsin ki, həyası yoxdur - imanı yoxdur\". Oxu24.com deyerler.org-a istinadən bildirir ki, İmam Səccad (ə) buyurur: \"Sənin üzərində olan qüdrətinə görə Allahdan qorx, sənə yaxınlaşması üçün Ondan xəcalət çək\". Xəcalət və həya İslam təlimlərində ən üstün insani sifətlərindən hesab edilir. Həyanın növləri vardır, onların bəzisi müsbət və dəyərli, bəziləri isə məzəmmət edilmişdir. Peyğəmbər (s) buyurur: \"Həya iki növdür: bir növü zəif və o biri növü isə qüvvət və imandır\". Allahın bəyəndiyi həya növləri bunlardır: Allahdan həya etmək, insanlardan həya etmək, özündən həya etmək. Allahdan həya etmək Hər bir imanlı insan Allahdan xəcalət çəkməli və həya etməlidir. Allahdan həya etmək odur ki, Onun əmrlərini yerinə yetirəsən, qadağan etdiyi işlərdən çəkinəsən. Əbuzərdən gələn hədisdə nəql edilir: \"Peyğəmbər (s) mənə buyurub: \"Ey Əbazər, behiştə daxil olmaq istəyirsənmi?\" Dedim: \"Bəli, ya Rəsulallah!\" Buyurdu: \"Arzularını az və qısa et. Həmişə ölümü və ölməyi xatırla. Allahdan həya et\". Dedim: \"Ya Rəsulallah, mən Allahdan həya edirəm\". Buyurdu: \"Allahdan həya etmək odur ki, qəbri və onun çətinliklərini yada salasan. Qarnını haram yeyəcək və içəcəklərdən hifz edəsən. Gözünü, qulağını, dilini qadağan edilmiş işlərdən saxlayasan. Çünki o kəs ki, axirət kəramətini istəyir, dünyanın haram zinətlərini gərək yaddan çıxartsın\". İnsanlardan həya etmək İnsan cəmiyyətdə pis və nalayiq sayılan əməlləri tərk etməlidir. \"Camaatdan gizlədirlər, Allahdan isə gizlətmirlər (həmin işin Allahdan gizli olmamasından qorxmurlar)\". (\"Nisa\" 108). İmam Əli (ə) buyurur: \"Hər kim insanlardan xəcalət çəkməz, Allahdan xəcalət çəkməz\". Özündən həya etmək Həyanın bəyənilmiş növlərindən biri də insanın özündən və vicdanından həya etməsidir. İmam Əli (ə) buyurur:\"Ən yaxşı həya və xəcalət odur ki, sən öz nəfsindən həya edəsən. Rəva bilinməyən işlərə addım atmayasan\". Həyanın hədislərdəki yeri Hədislərdə həya imanın meyvəsi kimi tanıdılmışdır. İmam Sadiq (ə) buyurur: \"Həya - imandandır, iman - behiştin qapısıdır\". Başqa yerdə buyurur: \"Həya və iman bir kökdədirlər, onlardan biri getsə, o birisi də gedər\". Ona görə də həya imanın məhsuludur. İnsanın imanı hər nə qədər çox olarsa, həyası daha çox olar. Günah işlətməyə xəcalət çəkər. Əksinə insanın imanı hər nə qədər zəif olarsa, günah işlətməyə cürəti daha çox olar.