Türkçülük ideologiyasında yeni yanaşma necədir?  

Türkçülüyün qısa tarixi-Türkçülük o zamanda keçmiş Çar Rusiyasında və Osmanlı imperiyasında yaranmış bir idealogiya olmuşdur. Bu dövrün əsas Türkçüləri Əli bəy Hüseynzadə, Əhməd Ağaoğlu, Ziya Göyalp, İsmayıl Qaspıralı kimi və daha saymadığım dahiləri əhatə etmişdir. Məlum olduğu kimi o dövrdə Türk dünyasının böyük bir hissəsi işğal altında idi. Çar Rusiyası bu işğala rəhbərlik edirdi. Və Fransada baş verən məşhur burjua inqilabı nəticəsində millətçilik tamam fərqli formalarda və qollarda yayılıb, inkişaf etməyə başladı. 

Lakin, bilməliyik ki, Türkçülük əsasən qərb dəyərlərinin təsiri altında əsasən də dövlətçiliyə olan baxışın nəticəsidir ki, milli cümhuriyyətçilik fikri olduqca populyar idi. 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin və 1923-cü ildə isə Türkiyə Cümhuriyyətinin qurulması əslində o dövrün ideoloji məsələlərini ifadə edirdi. Ziyalılarımız millidövlətçilik, demokratiya kimi ideyalarla əsasən keçən əsrdə hökm sürən və geniş yayılmış ideoloji tələbat kimi çıxış edirdilər.

Azərbaycanda milli intibahın ilk dövrü XIX əsrin ikinci yarısı və 1937-ci ilədək davam etmişdi. Həmin dövrdə milli intibahımızın zirvəsi hesab etdim Mirzə Fətəli Axundov, Mirzə Ələkbər Sabir, Süleyman Sani Axundov, Cəlil Məmmədquluzadə ədəbiyyatda, Həsən bəy Zərdabi milli mətbuatda intibahımızın bir neçə sayrışan ulduzu idilər. Əlbəttə ki, rus imperiyalizmi üçün böyük təhdit idilər. Türkiyədə isə Nihal Atsız, Alparslan Türkeş böyük bir Türkçü ideoloqlardan bir neçəsi idilər.

Dil və ədəbiyyat-AMEA-nı yaradılmasından 80 illik yubiley münasibəti ilə çıxış edən cənab prezidentimiz İlham Əliyev dilimizin qorunması, inkişaf etdirilməsi haqqında etdiyi çıxış ümumilli liderimiz Heydər Əliyevin dilimizlə bağlı həssaslığı və hər ikisinin xidmətləri bizə böyük məsələni agah edir. Dil əsas milli kimliyimizdən biridir. Uzun müddət dilimiz və kimliyimiz haqqında bir çox fikirlər irəli sürülür. Əvvəla bunu bilməliyik ki, milli mənsubiyyətimizi Azərbaycanlı kimi qeyd edilməsi olduqca vacib addım idi. 

Azər və Azərbaycan adı hörmətli türkoloqumuz Fridun Ağasıoğlu Cəlilovun qeyd etdiyi kimi Az-ər-bay-can kimi yanaşmağımız lazımdır. Az anlayışı Orxun-Yenisey abidələrinin Bilgə Xaqan adına ucaldılan daşında Bilgə Xaqanın cəsus Az tayfasının bir cəsusu olduğu qeyd olunur. Ər-Ərən, igid, qoçaq, qorxmaz, bay-varlı, zəngin, can-əzizləmə, doğmalıq kimi mənaları özündə əks edir. Göründüyü kimi bu anlayış da qədim Türk dillərindəki mənalarda işlədilir.

Həmçinin oxuyun

DİN bu rayonda əməliyyat keçirib  - Tutulan var  +FOTO

Prezident sərəncam İMZALADI

SON DƏQİQƏ! Milli Məclis bu qərarda dəyişiklik edir:Tarix dəyişir...

Hava kəskin DƏYİŞİR: Qarın yağacağı tarix AÇIQLANDI

Azərbaycan milləti öz əlifbası olan və qədim Türk əlifbası sırasında hətta Orxun və Yenisey abidələrindən qədim olan Zəngəzur mahalının Nüvədi kəndindəki abidələrindəki yazılar çox şey söyləyir. Bu yazı Azərbaycanın tarixi ərazisində yerləşmiş Parfiya dövlətinin ilk sikkələrində Ərsak adına kəsilən sikkədə qədim Türk əlifbası ilə kaan yəni xan sözü yazılıb. Bu iki fakt da bizim köklü əlifbamızın Türk damğalı yazısı olduğunu və gələcəkdə Turan Birliyində bu yazıya keçilməsi daha məqsədə uyğun olmasını hesab edirəm.

Müəllif:  Ceyhun Ərmən Vedili