Bu yollara çıxmayın! Açıq "lyuk"lar sürücüləri ölümə aparır…  

Açıq "lyuk"lar təkcə maddi zərərə deyil, həm də insan həyatına təhlükə yaradan amillərdən biridir. Yol infrastrukturu ilə bağlı bu cür problemlər xüsusilə intensiv hərəkətin olduğu küçə və prospektlərdə daha təhlükəli nəticələrə səbəb ola bilər. Sürücülər "lyuk"dan yayınmaq üçün qəfil manevr etdikdə isə zəncirvari qəzalar baş verir.

Mövzu ilə bağlı hüquqşünas Ellada Bayramova  Oxu24.com- a açıqlamasında bildirir ki, şəhər yollarında açıq və ya örtüyü yerində olmayan "lyuk"lar son illər yol hərəkəti təhlükəsizliyi baxımından ciddi problemlərdən birinə çevrilib:

“Bu cür infrastruktur qüsurları təkcə nəqliyyat vasitələrinə maddi zərər vurmaqla kifayətlənmir, eyni zamanda sürücülərin və sərnişinlərin həyat və sağlamlığı üçün real təhlükə yaradır. Məsələnin hüquqi müstəvidə qiymətləndirilməsi isə həm dövlət orqanlarının məsuliyyəti, həm də zərərçəkənlərin hüquqlarının müdafiəsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Yol hərəkəti təhlükəsizliyi kontekstində açıq lyukların hüquqi qiymətləndirilməsi

Açıq lyuklar və yol örtüyündə bu tip qüsurlar Azərbaycan Respublikasının yol hərəkəti təhlükəsizliyi ilə bağlı qanunvericiliyinin birbaşa pozuntusu kimi qiymətləndirilir.

“Yol hərəkəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun əsas məqsədi yol hərəkətində iştirak edən şəxslərin həyatının, sağlamlığının və əmlakının qorunmasıdır. Bu baxımdan yolun təhlükəsiz vəziyyətdə saxlanılmaması, üzərində hərəkətin mümkün olduğu halda real təhlükə yaradan elementlərin aradan qaldırılmaması hüquqi məsuliyyət doğurur.

Açıq lyuk faktiki olaraq yolun texniki vəziyyətinin normativ tələblərə cavab vermədiyini göstərir. Bu isə inzibati hüquq pozuntusu olmaqla yanaşı, nəticəsindən asılı olaraq mülki-hüquqi və hətta cinayət-hüquqi məsuliyyətə də səbəb ola bilər. Əgər açıq lyuk nəticəsində ağır xəsarət və ya ölüm baş verərsə, artıq məsələ yalnız yol təsərrüfatının səhlənkarlığı deyil, vəzifə səlahiyyətlərinin icrası zamanı ehtiyatsızlıq kimi qiymətləndirilə bilər.

Yolun saxlanmasına cavabdeh qurumların qanuni öhdəlikləri

Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, yolların və yol infrastrukturu elementlərinin təhlükəsiz vəziyyətdə saxlanılması müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının, bələdiyyələrin və ya yol sahibinin üzərinə düşür. Lyuklar adətən kanalizasiya, rabitə, su və digər kommunal şəbəkələrə məxsus olduğundan, onların texniki vəziyyətinə görə həmin şəbəkələrin balansında olan qurumlar cavabdeh sayılır.

Bu qurumların əsas öhdəliklərinə aşağıdakılar daxildir:

1)Yol üzərində yerləşən texniki qurğuların vaxtaşırı yoxlanılması

2)Təhlükə yaradan qüsurların dərhal aradan qaldırılması və ya müvəqqəti xəbərdaredici nişanların quraşdırılması

3)Yol hərəkəti iştirakçılarının təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün preventiv tədbirlərin görülməsi

Bu öhdəliklərin yerinə yetirilməməsi nəticəsində dəymiş zərər mülki qanunvericiliyə uyğun olaraq cavabdeh qurumun üzərinə qoyulur. Mülki Məcəllənin zərərin ödənilməsi ilə bağlı müddəalarına əsasən, zərər vurulmuş şəxsə zərər tam həcmdə kompensasiya edilməlidir.

Açıq lyuk səbəbilə dəymiş maddi zərərin tələb olunması mexanizmi

Açıq lyuk nəticəsində yol-nəqliyyat hadisəsi baş verdikdə sürücü öz hüquqlarını müdafiə etmək üçün ardıcıl hüquqi addımlar atmalıdır. İlk növbədə hadisə faktı rəsmi şəkildə qeydə alınmalı, yol polisi tərəfindən hadisə barədə protokol tərtib edilməlidir. Bu sənəddə yolun vəziyyəti, lyukun açıq olması və hadisə ilə səbəb-nəticə əlaqəsi mümkün qədər aydın göstərilməlidir.

Həmçinin oxuyun

Azərbaycanlılar xaricə səfərləri niyə azaldıb?  - EKSPERT DANIŞIR

 Bu yollara çıxmayın! Açıq "lyuk"lar sürücüləri ölümə aparır…  

Coşqun Rəhimova ağır itki 

Doğum gününü qeyd edən Murad Dadaşov kimdir? - KVN-dən Xalq artistinə qədər gələn ömür yolu

Sonrakı mərhələdə sürücü dəymiş maddi zərərin məbləğini müəyyən etməli və müstəqil ekspertiza rəyindən istifadə etməlidir. Daha sonra yolun saxlanmasına və ya lyukun balansında olmasına cavabdeh quruma yazılı iddia (pretenziya) göndərilməklə könüllü kompensasiya tələb oluna bilər. Əgər bu tələb təmin edilməzsə, sürücü mülki qaydada məhkəməyə müraciət edərək zərərin ödənilməsini tələb etmək hüququna malikdir.

Məhkəmə praktikasında bu cür işlərdə əsas diqqət hadisə ilə yolun qüsurlu vəziyyəti arasında birbaşa səbəb-nəticə əlaqəsinin sübuta yetirilməsinə yönəlir.

Foto və video materialların sübut kimi rolu

Müasir məhkəmə təcrübəsində foto və video materiallar mühüm sübut vasitəsi kimi qəbul edilir. Azərbaycan Respublikasının Mülki Prosessual Məcəlləsinə əsasən, iş üçün əhəmiyyət kəsb edən faktları təsdiq edən istənilən məlumat sübut hesab oluna bilər. Açıq lyukun vəziyyətini, yol nişanlarının və ya xəbərdaredici vasitələrin olmadığını əks etdirən foto və video görüntülər hadisənin real mənzərəsini ortaya qoymaq baxımından olduqca əhəmiyyətlidir.

Lakin bu materialların sübut qüvvəsi onların hadisə vaxtına, yerinə və dəyişdirilməmiş olmasına dair şübhə yaratmamasından asılıdır. Bu səbəbdən foto və videoların hadisədən dərhal sonra çəkilməsi, mümkün olduqda tarix və saat göstəricilərinin olması və digər sübutlarla, yəni polis protokolu, şahid ifadələri, ekspertiza rəyləri ilə birlikdə təqdim edilməsi tövsiyə olunur.

Açıq lyuk – yolun təhlükəsiz vəziyyətdə saxlanılması vəzifəsinin pozulmasıdır

“Yol hərəkəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 4-cü maddəsinə əsasən, yol hərəkətinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi dövlətin əsas vəzifələrindən biridir. Həmin qanunun 9-cu maddəsi yolun vəziyyətinə görə məsul şəxslərin yol hərəkəti iştirakçıları üçün təhlükəsiz şərait yaratmağa borclu olduğunu açıq şəkildə təsbit edir.

Açıq və ya örtüyü olmayan lyuk:

yolun hərəkət üçün yararsız vəziyyətdə olduğunu,

təhlükənin əvvəlcədən məlum olmasına baxmayaraq aradan qaldırılmadığını,

xəbərdaredici nişan və baryerlərin quraşdırılmadığını

sübut edir ki, bu da qanuni vəzifənin yerinə yetirilməməsi deməkdir.

Bu hal eyni zamanda İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 327-ci maddəsi (yolların saxlanılması qaydalarının pozulması) üzrə inzibati məsuliyyət yaradır.

Yol və kommunal təsərrüfat subyektlərinin mülki-hüquqi məsuliyyəti

Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1096-cı maddəsinə görə, şəxsə və ya əmlaka vurulmuş zərər təqsirli şəxs tərəfindən tam həcmdə ödənilməlidir. Burada vacib hüquqi məqam ondan ibarətdir ki, yolun və ya lyukun sahibi olan qurum təqsirsizliyini özü sübut etməlidir.

Mülki Məcəllənin 1100-cü maddəsi isə mənbəyi artırılmış təhlükə olan fəaliyyətlər zamanı məsuliyyəti daha da sərtləşdirir. Yol infrastrukturu və onun üzərində yerləşən texniki qurğular məhz bu kateqoriyaya daxildir.

Məhkəmə praktikasında formalaşmış mövqeyə əsasən:

“Yol üzərində açıq qalan texniki qurğu təhlükənin əvvəlcədən məlum olduğu haldır və bu vəziyyət zərərin labüdlüyünü göstərir.”

Bu isə o deməkdir ki, sürücünün “ehtiyatsızlığı” arqumenti, əksər hallarda, hüquqi baxımdan əsassız sayılır.

Məhkəmə presedentlərinə uyğun sübut yükü və səbəb-nəticə əlaqəsi

Azərbaycan məhkəmələrinin sabit mövqeyinə görə, açıq lyukla bağlı işlərdə aşağıdakı hallar sübuta yetirildikdə iddia təmin olunur:

-Yolun və ya lyukun təhlükəli vəziyyətdə olması

-Bu vəziyyətin hadisə anında mövcudluğu

-Xəbərdaredici nişanların olmaması

-Zərərin məhz həmin qüsur nəticəsində baş verməsi.

Bu cür işlərdə məhkəmələr Mülki Prosessual Məcəllənin 77-ci maddəsinə əsasən sübutları kompleks şəkildə qiymətləndirir.

Foto və video materiallar – artıq köməkçi deyil, əsas sübutdur.

Mülki Prosessual Məcəllənin 82-ci maddəsinə əsasən foto və video materiallar maddi sübut sayılır. Praktikada açıq lyukun vəziyyətini, yol nişanlarının olmadığını və hadisə yerini əks etdirən görüntülər:

-polis protokolu,

-şahid ifadələri,

-ekspertiza rəyi

ilə birlikdə təqdim edildikdə, məhkəmənin qərarına birbaşa təsir göstərir”.

Çimnaz Telmanqızı