Məktubdan mobil tətbiqə: "Azərpoçt" rəqəmsal dövrdə   

Qlobal rəqəmsallaşma prosesi yalnız maliyyə, ticarət və kommunikasiya sahələrinə yox, həm də poçt xidmətlərində ciddi dəyişikliklər yaradıb.

 Ənənəvi məktub və bağlama daşınması əsasında fəaliyyət göstərən poçt operatorları artıq müasir dövrdə tamamilə yeni xidmət formatına keçib. Bu transformasiya həm müştərilərin dəyişən tələbləri, həm də texnologiyaların inkişafı ilə şərtlənir. 

Lakin ənənəvi modeldən rəqəmsal modelə keçid heç də asan olmadı. Azərbaycan kimi keçmiş sovet dönəmindən çıxan ölkələrdə infrastrukturun bərpası illərlə davam etdi. Bu proseslə yanaşı, həm də yeni çağırışlara qoşulmaq əlbəttə, asan olmayacaqdı.

Əvvəllər poçt xidmətlərinin əsas funksiyası məktubların çatdırılması idi. İnternetin və elektron kommunikasiya vasitələrinin inkişafı isə məktub göndərişlərinin həcmini kəskin azaltdı. Bununla belə, poçt şəbəkələri yeni reallığa uyğunlaşaraq öz fəaliyyətlərini transformasiya etməyə başladılar. Bu istiqamətdə əsas vəzifələr rəqəmsallaşma – xidmətlərin mobil tətbiqlər və onlayn platformalar üzərindən göstərilməsi idi. Bundan başqa, maliyyə xidmətlərinin inteqrasiyası – kommunal ödənişlər, pul köçürmələri, valyuta mübadiləsi və hətta bankçılıq funksiyalarının əlavə olunması da poçt xidmətlərinin əsasını təşkil edirdi.

Daha müasir tələblər – elektron ticarət, e-ticarət funksiyası poçt xidmətlərinin mahiyyətini tamamilə dəyişən mərhələ oldu: onlayn alış-veriş tələbatına uyğun olaraq bağlamaların idarə edilməsi və sürətli çatdırılma xidmətlərinin inkişafı poçt xidmətlərinin nüfuzuna birbaşa təsir göstərdi.

Poçt xidmətlərinin transformasiyası bütün hallarda müştərilər üçün faydalı oldu. Onlar hazırda daha çevik, sürətli və rahat xidmətlərlə təmin olunur. Məsələn, artıq vaxt və məkan məhdudiyyəti yoxdu: poçt xidmətləri 24/7 onlayn əlçatandır. İzlənmə və şəffaflıq prinsipləri tətbiq olunur, göndərişlərin real vaxt rejimində izlənməsi mümkündür. Poçtun funksiyası da yalnız məktub və bağlama ilə bitmir, həm maliyyə, həm də elektron xidmətlər göstərir.

Poçt xidmətləri həmçinin təhlükəsizliyin yüksək səviyyədə zəmanətini verir. Söhbət nağdsız əməliyyatlar və elektron sistemlərinin fəaliyyətindən gedir. Qlobal və regional təcrübələr göstərir ki, poçt xidmətlərinin transformasiyasında ən mühüm məqam məhz bununla bağlıdır. Dünyanın aparıcı poçt operatorları – Almaniyanın Deutsche Post, ABŞ-ın USPS, Fransanın La Poste və digərləri – rəqəmsal xidmətləri prioritet istiqamət seçiblər. Onlar həm e-ticarət, həm də maliyyə xidmətlərini genişləndirərək gəlirlərini diversifikasiya ediblər. 

Azərbaycanın milli poçt operatoru “Azərpoçt” MMC də bu qlobal tendensiyaya uğurla və inamla qoşulub. Son illərdə onun fəaliyyətində həm qanunvericiliklə tənzimlənən, həm də beynəlxalq layihələrin bir parçasına çevrilməklə uğurlu transformasiya dövrü baş verib. Şirkət rəqəmsal bankçılıq, elektron ödənişlər, postamatlar və e-ticarət xidmətləri ilə müştərilərinə müasir xidmət təqdim edir. 

Şübhəsiz ki, yeni çağırışlar və gələcək perspektivlərin fonunda transformasiya prosesinin müəyyən çətinlikləri müşahidə olunur: ənənəvi poçt gəlirlərinin azalması, infrastrukturun və işçi heyətinin rəqəmsal tələblərə uyğunlaşdırılması, rəqəmsal savadlılıq səviyyəsinin bölgələrdə bərabər olmaması və s. keçid dövrünün həll oluna bilən çətinlikləridir. Bütün hallarda belə, poçt xidmətlərinin gələcəyi məhz rəqəmsallaşmada, texnoloji innovasiyalarda və e-ticarətlə inteqrasiyada görülür. 

Məsələn, “Azərpoçt”un təqdim etdiyi mobil tətbiq və şəxsi kabinet sistemi müştərilərə poçt şöbəsinə getmədən müxtəlif xidmətlərdən istifadə imkanı yaradır. İndi kommunal ödəniş etmək, pul köçürmək və ya bağlamanı izləmək üçün sadəcə telefon və ya kompüter kifayətdir. Bu isə vaxt itkisini minimuma endirir və xidmətləri 24/7 əlçatan edir. Rəqəmsal platformalar müştərilərə göndərişlərini real vaxt rejimində izləmək imkanı verir. Hər bir əməliyyatın tarixçəsi elektron sistemdə saxlanılır ki, bu da həm şəffaflığı artırır, həm də müştərinin öz hesablarını rahatlıqla idarə etməsinə şərait yaradır.

Həmçinin oxuyun

DİN əməliyyat keçirib: Həbs olunan var -VİDEO

Müdafiə Nazirliyində yüksək vəzifəli hərbçi həbs olundu

Şəhid anası yanğında dünyasını dəyişdi

Təcili! Milli Məclis bu qərarları qəbul etdi

 “Azərpoçt”un rəqəmsal dünyada tətbiq etdiyi bütün xidmətlər müasir şifrələmə və təhlükəsizlik protokollarına söykənir. Nağdsız əməliyyatlar həm riskləri azaldır, həm də müştərinin rahatlığını təmin edir. Onlayn alış-veriş tələbatı “Azərpoçt”un xidmətlərini daha da aktuallaşdırıb. Postamat və PUDO məntəqələri müştərilərə istədikləri vaxt bağlamalarını götürmək imkanı verir. Eyni zamanda beynəlxalq e-ticarət platformaları ilə inteqrasiya müştərilərin alışlarını daha sürətli və rahat əldə etməsinə şərait yaradır. 

Bu baxımdan rəqəmsal həllərin ən böyük faydalarından biri olan regionlara çıxış imkanını da unutmaq olmaz. Ucqar kəndlərdə yaşayan insanlar da mobil tətbiq və onlayn xidmətlərdən istifadə edərək müxtəlif əməliyyatlarını rahatlıqla icra edə bilirlər. Bu, xidmətlərin hamı üçün bərabər əlçatanlığını təmin edir. Zənnimizcə, “Azərpoçt” MMC-nin tətbiq etdiyi rəqəmsal həllər müştərilərin gündəlik həyatını sadələşdirir, onların vaxtına və puluna qənaət edir, həm də daha təhlükəsiz və rahat xidmət mühiti yaradır. Ənənəvi poçt xidmətlərini qoruyaraq, rəqəmsal xidmətləri genişləndirməsi şirkəti müasir dövrün tələblərinə uyğunlaşdırır və müştəri məmnuniyyətini artırır. 

“İnternet bankçılıq” xidməti — müştərilərin onlayn bank əməliyyatlarını, valyuta məzənnəsi izləmək, çıxarış almaq və s. imkanlardan istifadə etməsi, elektron kommersiya və karqo xidmətlərinin genişləndirilməsi, müxtəlif təhvil-təsim məntəqələri (PUDO), “Postamat” poçt qutuları kimi avtomatlaşdırılmış xidmətlər “Azərpoçt”un uğurlu transformasiya göstəricilərdir. 

Maliyyə xidmətlərinin genişləndirilməsi, poçt-maliyyə xidmətləri sahəsində nağd və qeyri-nağd valyuta mübadiləsi, pul köçürmələri, poçt hesablarının açılması və idarəsi, ödəniş xidmətləri kimi sahələr genişlənib. Qeyd edək ki, əslində gəlirlərin 65%-i maliyyə xidmətlərindən gəlir. Poçt xidmətlərinin daha az payı var (təxminən 28%). Şəbəkə və infrastruktura yatırımlar sahəsində ölkə üzrə poçt şöbələrinin sayının, ümumi xidmət şəbəkəsinin qorunub saxlanılmasını, ucqar ərazilərə xidmətlər göstərilməsinin genişləndirilməsini misal çəkmək olar. 

Bütün bunların nəticəsidir ki, “Azərpoçt” 2020-ci ildə zərərlə işlədiyi halda, 2021-ci ildən bu yana mənfəətə keçid istiqamətindədir. Aktivlərdə müəyyən azalmalar müşahidə edilməsinə baxmayaraq, balans kapitalı artıb. 2024-cü ilin sonunda isə balans kapitalı 65,3 milyon manat olub, bu da illik müqayisədə 15 % artım deməkdir. 

“Azərpoçt” həmçinin əməkdaşlıq və institusional islahatlar yolundadır. Milli Depozit Mərkəzi ilə memorandum imzalandıqdan sonra MDM-in xidmətləri Azərpoçt şəbəkəsi vasitəsilə göstərilir. Bu, poçt şöbələrinin “agent” kimi fəaliyyətini artırır. 

Lakin poçt xidmətlərinin gəlirlərdə nisbəti yenə azdır, bu sahənin səmərəliliyini artırmaq, poçt göndərişlərinin həcmini böyütmək üçün təşviqedici tədbirlər tələb olunur. Xərclərin strukturu — əmək haqqı xərcləri böyük paya malikdir, bu da maliyyə yükünü artırır. Ekspertlər bildirir ki, operativ xərclərin optimallaşdırılması vacibdir. 

Nəyi tövsiyə edərdik?

İnfrastrukturun inkişafı — texnoloji avadanlıqların yenilənməsi, poçt şöbələrinin rəqəmsal xidmətlər göstərməyə tam hazır olması, işçi heyətin rəqəmsal bacarıqlarının artırılması.

Bəzi bölgələrdə xidmətin çatmaması, poçt şöbələrinin bağlanması kimi tendensiyalar var (məsələn xəbərlərdə poçt şöbələrinin bağlanması göstərilir). Bu, xidmətin bərabərliyini poza bilər. 

Rəqabət və müştəri tələbatının dəyişməsi ilə ayaqlaşmaq üçün innovasiya və yeni xidmət sahələrində təşəbbüslərin davamlılığı vacibdir.

Mövcud göstəricilər göstərir ki, “Azərpoçt” ənənəvi poçt xidmətlərini tamamilə dayandırmaqdan daha çox, onları rəqəmsal xidmətlərlə birlikdə harmonik şəkildə birləşdirməklə transformasiya edir. Rəqəmsal xidmətlər getdikcə daha böyük pay tutmağa başlayıb, xüsusilə maliyyə əməliyyatları, e-ticarət bağlamaları və izləmə kimi sahələrdə. Ola bilsin ki, perspektivdə rəqəmsal xidmətlər daha da genişlənəcək — süni intellekt, avtomatlaşdırılmış çeşidləmə, çatdırılma xəttinin optimallaşdırılması, mobil tətbiq üzərində əlavə funksiyaların artırılması kimi istiqamətlər planlaşdırıla bilər. 

Ümumiyyətlə, “Azərpoçt” MMC son illərdə transformasiya dövründə rəqəmsal fəaliyyətə daha çox üstünlük verib və bunlar həm müştərilərə rahatlıq, həm də şirkətə səmərəlilik qazandırıb. Bunların arasında çəkili əməliyyatların sadələşdirilməsini qeyd etmək olar: çünki rəqəmsal sistemlər bağlamaların qeydiyyatını və gömrük sənədləşməsini daha sürətləndirir. Regionlara çıxış da xüsusi qeyd olunmalıdır. Rəqəmsal xidmətlər sayəsində ucqar kəndlərdə yaşayan insanlar da eyni xidmətlərdən istifadə edə bilir. Daha bir vacib xidmət müxtəlif yaş qrupları üçün imkanların yaradılmasıdır: ənənəvi xidmətləri istifadə edə bilməyənlər (məsələn, hərəkət məhdudiyyətli şəxslər) üçün onlayn xidmətlər böyük üstünlükdür.

Müasir dövrdə poçt xidmətlərinin transformasiyası qaçılmaz və strateji əhəmiyyətli bir prosesdir. Ənənəvi məktub göndərişlərinin azalması poçt operatorlarını daha geniş və innovativ xidmətlər göstərməyə sövq edib. Rəqəmsallaşma və maliyyə xidmətləri ilə zənginləşdirilmiş poçt sistemləri yalnız iqtisadi dayanıqlılığı təmin etmir, həm də müştəri məmnuniyyətini artırır.

Miri Məcidli 

Yazı “Azərpoçt” MMC-nin Mətbuat Şurası ilə birgə keçirdiyi “Müasir dünyada və Azərbaycanda ənənəvi poçtun transformasiyası” mövzusunda müsabiqəyə təqdim olunur.