Milli Rifahın Yeni Müəyyənləri: Sosial Artımlar, Yaşıl Enerji və Qarabağda İqtisadi Dirçəliş —   Millət vəkili Vüqar Bayramov ilə müsahibə  

Son dövrlərdə sosial siyasətdən tutmuş postmünaqişə dövründə iqtisadi dirçəlişə qədər bir çox sahədə əhəmiyyətli təşəbbüslər həyata keçirilir. 2025-ci ilin dövlət büdcəsində sosial xərclərin əhəmiyyətli paya sahib olması, azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma planlarının genişlənməsi və neft qiymətlərindəki dəyişkənlik fonunda iqtisadi sabitliyin qorunması bu istiqamətdə aparılan işlərin prioritet xarakter daşıdığını göstərir.

Məhz bu və digər aktual sosial-iqtisadi məsələləri daha ətraflı müzakirə etmək üçün Milli Məclisin deputatı, iqtisad elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü, Azərbaycan-Malayziya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun rəhbəri Vüqar Bayramov ilə həmsöhbət olduq.

Oxu24.com həmin müsahibəni təqdim edir:

– Vüqar müəllim, sosial müavinət və təqaüdlərin artırılmasının iqtisadi əsasları nələrdir?

– Azərbaycan Prezidentinin 2024-cü il 23 dekabr tarixli sərəncamına əsasən sosial paketin icrasına başlanılıb. Bu paket əməkhaqqı, pensiya, sosial müavinət və təqaüdlərin artırılmasını nəzərdə tutur. Artıq minimum əməkhaqqı və pensiyalarda artım baş verib, eyni zamanda bəzi dövlət qurumlarında çalışan şəxslərin də maaşları artırılıb. Sərəncamda Nazirlər Kabinetinə sosial müavinət və təqaüdlərin artırılması ilə bağlı təkliflərin hazırlanması tapşırılıb. Bu, iqtisadi artım, büdcə imkanları və qeyri-neft sektorunun yüksəlməsi fonunda mümkün olub.

– 2025-ci il üçün sosial xərclərin büdcəyə daxil edilməsi mexanizmi necə olacaq?

– 2025-ci ildə dövlət büdcəsinin sosial xərcləri 16.9 milyard manat təşkil edir ki, bu da ümumi büdcənin 42 faizinə bərabərdir. Bu vəsaitin ayrılması iqtisadiyyatın dayanıqlı inkişafı, neft gəlirlərinin sabitliyi və qeyri-neft sektorunun büdcəyə verdiyi töhfə ilə mümkün olub. Eyni zamanda Dövlət Neft Fondu bu istiqamətdə büdcə öhdəliklərinin vaxtında yerinə yetirilməsinə zəmanət verir.

– Əhalinin rifahına yönəlmiş hansı qanunvericilik təşəbbüsü ən uğurlu hesab edilir?

– Son illərdə sosial qanunvericilik sahəsində ciddi islahatlar həyata keçirilib. Əmək və pensiya sisteminin təkmilləşdirilməsi, elektron sistemlərin tətbiqi, şəffaf mexanizmlərin yaradılması əhalinin rifahına xidmət edir. Ən uğurlu təşəbbüslərdən biri də sosial müavinətlərin təyinatının avtomatlaşdırılmasıdır.

– İqlim maliyyələşməsində Azərbaycanın beynəlxalq maliyyə resurslarına çıxışı necə qiymətləndirilir?

– Azərbaycan COP29-a ev sahibliyi etməklə qlobal iqlim gündəliyinə öz töhfəsini verir. Yaşıl enerji sahəsində beynəlxalq tərəfdaşlıqların qurulması, maliyyə resurslarına çıxışın təmin olunması və investisiya layihələrinin reallaşdırılması bu sahədə mühüm addımlardır. 2030-cu ilə qədər ölkə daxilində yaşıl enerjinin payının 35 faizədək artırılması hədəflənib.

– Azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşmanın iqtisadi təsiri necə olacaq?

– Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda artıq 13 mindən çox insan daimi məskunlaşıb, 40 minə yaxın insan isə orada işləyir. Bu, bölgənin iqtisadi inteqrasiyası və yeni bazarların formalaşması baxımından əhəmiyyətlidir. Məskunlaşma ilə paralel olaraq qeyri-neft sektoru da canlanır. Bu ərazilərin bərpası ölkə iqtisadiyyatının əsas drayverlərindən birinə çevriləcək.

Həmçinin oxuyun

Sevinc Həmidovanın barəsindəki iş məhkəməyə göndərildi  

Tehranda güclü partlayışlar baş verib 

SON DƏQİQƏ! Azərbaycanda xüsusi  karantin rejimi ilə bağlı qərar verildi

Dörd gün İŞ OLMAYACAQ

– Qarabağa ayrılan vəsaitlərin şəffaflığı necə təmin edilir?

– “Böyük Qayıdış” proqramı çərçivəsində 2026-cı ilin sonunadək 140 min insanın Qarabağ və Şərqi Zəngəzura köçürülməsi planlaşdırılır. İndiyədək bu məqsədlə dövlət büdcəsindən 19 milyard manat vəsait ayrılıb, 2025-ci il üçün isə əlavə 4 milyard manatın ayrılması nəzərdə tutulur. Ayrılan vəsaitlərin şəffaf şəkildə xərclənməsi üçün bütün layihələr dövlət nəzarəti altında, audit və ictimai monitorinq mexanizmləri əsasında həyata keçirilir. Bu yanaşma yalnız infrastrukturun və yaşayış məntəqələrinin bərpasını deyil, həm də həmin bölgələrdə məskunlaşan əhalinin sosial rifahının gücləndirilməsini hədəfləyir.

– Neft qiymətlərinin dəyişməsi fonunda iqtisadi sabitliyi qorumaq üçün hansı tədbirlər görülür?

– 2025-ci ilin birinci rübündə neftin orta qiyməti 77 dollar olub. Büdcədə isə ehtiyatlı yanaşma ilə qiymət daha aşağı götürülüb. Dövlət Neft Fondu vasitəsilə neft qiymətlərindəki dəyişmələrdən qaynaqlanan risklər idarə olunur. Eyni zamanda qeyri-neft sektorunun güclənməsi sabitlik üçün önəmlidir.

– Yeni sosial paket çərçivəsində müavinət və təqaüdlərin artırılmasının maliyyə əsaslandırılması necə aparılacaq?

– Bu sahədə əsas dayaqlar dövlət büdcəsinin mövcud imkanları, iqtisadi artım və qeyri-neft sektorundan daxil olan gəlirlərdir. Eyni zamanda Prezidentin Nazirlər Kabinetinə verdiyi göstərişlər çərçivəsində əlavə təkliflər hazırlanır. Yəni həm siyasi iradə, həm də iqtisadi resurslar bu addımları reallaşdırmaq üçün yetərlidir.

– Qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün 2025-ci ildə hansı konkret tədbirlər planlaşdırılır?

– 2025-ci ildə qeyri-neft sektoru üzrə əsas prioritetlər xarici investisiyaların cəlbi, yeni proqramların icrası və struktur islahatlarının dərinləşdirilməsidir. Bu sektorun inkişafı üçün infrastruktur layihələri və ixracyönlü istehsal sahələrinin genişləndirilməsi nəzərdə tutulur.

– Azad edilmiş ərazilərdə 140 min insanın məskunlaşması 2026-cı ilin sonuna qədər planlaşdırılır. Bu prosesin sürətləndirilməsi üçün hansı konkret tədbirlər nəzərdə tutulur və əlavə vəsait ayrılacaqmı?

– “Böyük Qayıdış” proqramına uyğun olaraq 2026-cı ilin sonunadək 140 min insanın məskunlaşdırılması planlaşdırılır. Bu məqsədlə dövlət büdcəsindən artıq 19 milyard manat ayrılıb, 2025-ci il üçün isə əlavə 4 milyard manat nəzərdə tutulub. Evlərin inşası, infrastrukturun qurulması, məşğulluq proqramları və sosial xidmətlər əsas prioritetlərdir.

– Vüqar müəllim, əhatəli cavablarınız üçün təşəkkür edirəm.

– Buyurun, mən təşəkkür edirəm.

Qeyd edək ki,Oxu24.com daha öncə  Millət vəkili, Milli Məclisin Müdafiə, Təhlükəsizlik və Korrupsiya ilə Mübarizə Komitəsinin sədri Arzu Nağıyevlə müsahibəni təqdim etmişdi.Həmin müsahibəni linkdən oxuya bilərsiniz.

Müsahibəni apardı: Pərvin Şakirqızı